Proje Bazlı Çalışma ile İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey

Dikkat! Aşağıda okuyacağınız içerik, yüksek dozda Avrupa ve Amerika “proje bazlı çalışma” şeklini anlatmaktadır. Ancak Türkiye’de de bu uygulamaya sahip, birkaç büyük, global şirket bulunduğunu da belirtmekte fayda var.

Proje Bazlı İş (Dönemsel İş)  Nedir?

Proje bazlı iş (dönemsel iş, temp) şekli, son zamanlarda sık sık duymaya başladığımız, kimilerine göre avantajları oldukça fazla olan; kimilerine göreyse zaman zaman zorlukları olabilen bir çalışma şeklidir.

İncelediğiniz ilanların iş tanımlarında , “proje bazlı iş”, “temp” ya da “dönemsel iş” gibi terimler görüyorsanız, şu anlamları çıkarabilirsiniz.

Dönemsel iş ile birlikte:

• Evet, sizden tam zamanlı bir çalışanın performansı bekleniyor. Hatta bazen daha da fazla.
• Tam zamanlı çalışandan daha yüksek bir maaş skalasına sahip olabilirsiniz.

*Bazı şirketler, “proje bazlı çalışma” şeklini “trainee” ile “junior” pozisyonları arasında bir çalışma şekli olarak görüyor. Eğer iş tanımı bunu belirtiyorsa, maaş skalası, başvurduğunuz şirkete bağlı olmakla birlikte normal bir çalışanın maaş seviyesinin altında kalabilir.

• Mesai saatleriniz, sizin tarafınızdan belirlenir.
• Elbette kendinize ait bir çalışma masanız, düzeniniz vs. olacak.

Proje bazlı çalışma şeklini, tam zamanlı çalışma şeklinden ayıran ilk ve temel özelliği; çalışmaya başlayacağınız gün, işten ayrılacağınız günü biliyor olmanızdır.  Çünkü proje bazlı işler genelde 4 ila 12 ay arası bir süre içerisinde değişiklik gösterebiliyor.

Dönemsel / Proje Bazlı İşler, Geleceğin Çalışma Şeklini mi Oluşturuyor?

Şirketler, değişen global, siyasi, ekonomik koşullar ya da her gün yeni bir teknolojinin kullanımı ve aynı zamanda her gün bir teknolojiye “elveda” denilmesiyle birlikte zaman zaman inişli çıkışlı bir sürece girebiliyorlar. Ancak son zamanlarda şirketlerin bünyesinde bu tip sorunlar meydana gelmesine rağmen değişmeyen özellikleri; proje bazlı çalışan istihdam etmeleri olarak görünüyor.

Mobiliteleri, çözüme götüren uzun yolları kısaltma kabiliyetleri ve birçok yeteneklerinin olmaları ile proje bazlı çalışan sayısı azalmıyor; aksine günden güne artmaya devam  ediyor.

Google’a göre takım çalışmalarının verimliliği, üretkenliğe eşittir. Ekip üyelerinin yeteneklerini analiz ederler, uygun projelere yerleştirirler ve proje sonunda ekip dağılır. Yeni bir proje, yeni bir ekip arkadaşlığı demektir; ta ki o proje de bitene kadar.

Şirket olarak, deneyim ve uzmanlık gerektiren bir pozisyon doldurmanız gerektiğini düşünelim. Spesifik bir uzmanlığı ve bu uzmanlığından elde etmiş başarıları olan profesyonel proje bazlı bir çalışanı mı yoksa eğitime ihtiyacı olan tam zamanlı bir çalışanı mı bünyenizde çalıştırmak isterdiniz? Şirketler, kısa zamanda hedeflerinin düşmemesi ve zaman kaybetmemek adına artık proje bazlı adaylar ile görüşmeyi tercih ediyor.

Sadece şirketler de değil. Artık birçok kişi dönemsel projelerde yer almak istiyor. Evet, bu bir gerçek ve bu gerçek, oldukça mantıklı.

• Çalışanlar artık sadece bir şehre ya da ülkeye bağlı kalmak istemiyorlar; “uluslararası şirketlerde çalışmak istiyorum” mantalitesi, “uluslararası bir çalışan olmak istiyorum” şeklinde değişti.
• Bu yüzden farklı ülkelerde ve farklı projelerde yer alarak, proje ekibi için en çok ihtiyaç duyulan niteliklere sahip olmuşlardır: “Esneklik, yaratıcılık ve en iyi nasıl olabilir, sorusuna verilebilecek; birbirinden farklı cevap bulma yeteneği.”

Bunların yanı sıra, işverenler tam zamanlı anlaşmalar yapmak yerine dönemsel anlaşmalar yapmanın daha kârlı olduğuna inanıyor. Çünkü proje bazlı çalışanlar, az önceki bahsettiğimiz sebepler ve bunların yanı sıra daha hevesli oldukları için, getirileri çok daha pozitif oluyor. Projenin iş tanımı, gereklilikleri ve ihtiyacını düşünüp; istihdam edilen bireyin yaratıcılığı ve profesyonelliğini de ekleyince; tam zamanlı bir çalışanın şirkette yarattığı maliyetten daha düşük maliyetleri oluyor.

O zaman, proje bazlı çalışanlar; tam zamanlı çalışanlardan daha düşük maaş mı alıyor diye düşünüyor olabilirsiniz. Fakat yanılıyorsunuz. Proje bazlı istihdam edilen bireylerin şirketlere olan getirileri, genelde tam zamanlı çalışanlardan daha fazla olabiliyor.

Sonuç olarak, çalışanların değişen değerleri ve şirketlerin uzun vadeli hedefleri arasındaki ilişki, proje bazlı çalışmanın giderek artması şeklinde sonuçlanıyor.

Proje Bazlı Çalışan ile Tam Zamanlı Çalışan Arasındaki Fark Tam Olarak Nedir?

*Bu farklılıklar; ülke ve şirketlere göre değişiklikler gösterebilir.

Proje Bazlı Çalışan Olmak Neden Daha İyi  Olabilir?

Eğer aşağıdaki konular sizin için çok önemliyse, proje bazlı çalışmayı tekrardan düşünmenizi öneririz. Ancak her zaman “artı – eksi” tablosu yapmakta fayda olduğunu da söylemeden geçmeyelim.

Dışarıda da Bir Hayat Var, Sen Bu Hayatın Neresindesin?

Sağlıklı bir model çizmek adına, tam zamanlı bir çalışanın günde ortalama 7 saat uyuduğunu farz edelim. Türkiye şartlarında ise en az 8 saat çalıştığını bir kural olarak denklemimize ekleyelim.

(Tabi eğer şanslıysanız, Türkiye şartları deyince en az 10 saat gibi de düşünülebilir ama biz sağlıklı bir model çizdiğimizi belirtmiştik.)

Modelimiz, şartlarını en optimum şekilde kullanmak için gece 12’de uyuyup, sabah 7’de kalkmayı tercih ediyor. Saat 9’da mesaisi başlıyor, akşam 6’da mesaisi bitiyor. Eh, İstanbul gibi büyük bir şehirde yaşadığını düşünürsek en az 1 saatte evine gidebiliyor. Trafiğin olmadığı yerde de yarım saatte gidebildiğini düşünelim.

Modelimizin kendine kalan zamanı sadece 5 saat. Ve bu “5 saat zaman dilimi” de akşam olmak zorunda. Yani gün ışığında kendini mutlu etmek istiyorsa, en erken cumartesiyi beklemesi gerekiyor ki o gün de çalışmıyorsa.

Proje bazlı çalışanlara en sık sorulan sorulardan biri, “Bu çalışma şeklinin sizin için en önemli artısı ne?” oluyor ve alınan cevapların çoğunun teması da kendi çalışma takvimlerini, kendilerinin belirleyebilmesi oluyor.

Peki bu ne demek oluyor?

Seyahat etmek için daha fazla zaman, çocukları ile vakit geçirmek isteyen aileler için büyük bir avantaj ya da bir yandan kendi işini kurmak isteyenler için de müthiş bir fırsat.

Daha Yüksek Bir Maaş Skalası

Belki vergileriniz ya da sağlık sigortanız ödenmiyor olabilir ancak tamamen yeteneğiniz için işe alındığınız için; aldığınız maaş ile kendi vergilerinizi ve sigortanızı ödeme gücünüz de haliyle oluyor.

Proje Bazlı Çalışanlar Daha Farklı Bir Vizyona Sahip Oluyor

Yaklaşık 5 senedir proje bazlı çalışan birini düşünün. Her bir projenin de en fazla 1 sene sürdüğünü farz edin. 5 senede, 5 farklı proje ediyor. Peki bu ne demek?

• 5 sene içinde 5 farklı ülke değiştirmiş olabilirsiniz.
• 5 içinde 5 farklı şehirde yaşamış olabilirsiniz.
• 5 sene içinde birbirinden farklı insanlarla da çalışmış olabilirsiniz.

Her projede en fazla 15 kişi olduğunu düşünün. Projelerin 1 sene sürdüğünü düşündüğümüzde, 5 sene içerisinde en az 75 farklı insanla çok yakın bir ilişki kurmuşsunuz demek oluyor bu. Yani 75 adet, birbirinden farklı bakış açısı ile ortak bir amaç ile ilerlemeyi öğreniyorsunuz.

Daha dışa dönük, daha farklı açılardan düşünebilen, daha fazla kültür tanımış gibi sahip olabileceğiniz birçok artısı bulunuyor proje bazlı çalışmanın.

Türkiye’de Proje Bazlı Çalışma Nasıl Bir Konumda?

Türkiye, ne yazık ki henüz yukarıda bahsettiğimiz “proje bazlı çalışma” anlayışına tamamiyle sahip değil.

Neden proje bazlı istihdamlar tercih ediliyor sorusunun mantığı ise şu maddelerin üzerine kurulu:

• Pozisyon, ilgili pozisyonda çalışan elemanın bir süre boyunca iş yerindeki varlığını sürdüremeyeceğinden açık kalıyor. Kadın çalışanların hamilelik izni, erkeklerin askerlik izinleri; bu duruma örnek gösterilebilir. Bu durumda şirketin o pozisyon için acil bir elemana ihtiyacı oluyor ta ki diğer elemanı gelene kadar. Bu yüzden “proje bazlı, dönemsel” eleman arıyorlar.
• Şirketler bazen açtıkları iş pozisyonlarında “stajyer ya da trainee” demek yerine “proje bazlı” çalışan demek istiyor. İş tanımının ve sorumluluklarının devamında da şu mesajı alıyorsunuz: “Demek ki 6 ay sonra şartlar sağlanırsa, kadroya alınabilirim…” Hım… Ancak bazen o şartlar yerine gelmeyebiliyor.
• Şirketlerin dönemsel eleman almalarının bir başka sebebi de, tam zamanlı çalışanın yarattığı maliyeti düşürmek olabiliyor.

Yani anlayacağınız, Türkiye, başından beri “proje bazlı” çalışma şeklini yanlış anlayarak bir sistem oturtmuş ve henüz yeni yeni bu sistemi düzeltmeye çalışıyor. Bu yüzden Türkiye’de tam zamanlı çalışanların daha avantajlı ve mutlu olduğu sonucu çıkıyor.

Eğer sizin de proje bazlı (dönemsel) çalışma deneyimleriniz varsa, aşağıya yorum bırakarak bizimle paylaşabilirsiniz.